ایران، در صدر لیست فناوران واکسن کرونا/صادرات محصولات زیستی به ۱۷ کشور

دبیر ستاد توسعه زیست‌ فناوری از صادرات محصولات این حوزه به ۱۷ کشور خبر داد و گفت: علاوه بر این، نام ایران در سازمان بهداشت جهانی، در صدر لیستی آمد که توانسته ۶ فناوری را برای تولید ۶ واکسن کرونا به تولید برساند؛ از این رو لازم است کشور پیشنهاد ستاد را در زمینه اختصاص ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی به بخش بیوتکنولوژی بپذیرد.

به گزارش ایسنا، دکتر مصطفی قانعی در نشست خبری امروز با ارائه گزارشی از فعالیت‌های ستاد توسعه زیست فناوری، به بیان شکل گیری توسعه زیست فناوری در کشور پرداخت و یادآور شد: طبق تعیین شورای عالی انقلاب فرهنگی، وظیفه اصلی ستاد توسعه زیست فناوری برنامه‌ریزی، هماهنگی، هم‌افزایی و حمایت در این حوزه است.

وی تحقق کسب ۳ درصد از بازار زیست‌فناوری را از برنامه‌های این ستاد دانست و یادآور شد: حوزه زیست فناوری در جهان تأثیرات شگرفی در اقتصاد دارد و توانسته اشتغال و رشد کشورها را تا حد زیادی به نقطه مطلوب برساند؛ چرا که بیشترین بخش تحقیق و توسعه کشورها، مربوط به حوزه بیوتکنولوژی است.

قانعی با اشاره به فعالیت ۷۰۰ شرکت دانش ‌بنیان در حوزه زیست فناوری، با تاکید بر اینکه برخی از این شرکت‌ها توانستند محصولات زیستی خود را به ۱۷ کشور صادر کنند، یادآور شد: محققان کشور در حوزه بیوتکنولوژی در مرز دانش فعالیت می‌کنند که یکی از این حوزه‌های لبه دانشی، mRNA است؛ چرا که بر اساس پیش بینی‌ها تا ۵ سال آینده واکسن‌ها، روش درمانی و شیوه‌های تشخیصی مبتنی بر mRNAها عرضه خواهد شد و بر این اساس باید اعلام شود که با ورود این محصولات، واکسن‌های قدیمی از رده خارج خواهند شد.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با بیان اینکه کرونا فرصتی بود که بتوانیم مجوز تحقیقات در زمینه mRNA را اخذ کنیم، اظهار کرد: این یعنی به فناوری‌ای دست پیدا کرده‌ایم که امکان ورود ما به تولید محصولات مختلف در حوزه‌های درمان، واکسن و شیوه‌های تشخیصی را فراهم خواهد کرد.

به گفته وی تاکنون یک شرکت دانش‌بنیان اقدام به تولید واکسن مبتنی بر mRNA کرده و توانسته در زمینه واکسن سرطان نیز ورود کند و این شرکت طی دو ماه آینده می‌تواند محصولات خود در این زمینه را به تولید برساند.

توسعه فناوری کریسپر و بیوسنسورها

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، کریسپر را از دیگر تکنولوژی‌هایی دانست که نیاز به توسعه در کشورها دارد،‌ گفت: این فناوری در کشور ما وجود دارد و برای توسعه آن راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌های فعال در این زمینه را آغاز کرده‌ایم که خوشبختانه این فناوری در ایران به خوبی پیشرفت کرده و پروژه‌هایی در حال انجام است.

وی "بیوسنسورها" را از دیگر حوزه‌های زیست فناوری معرفی کرد که شرکت‌های دانش بنیان در تولید آن وارد شده‌اند، گفت: در این راستا نیز شتابدهنده‌ای برای توسعه بیوسنسورها در کشور فعال شده تا محصولات تولیدشده از سوی شرکت‌ها را تجاری‌سازی کند.

قانعی، طراحی نقشه زیست فناوری کشور را در مدت ۸ سال و شناسایی محققان در این حوزه را در مدت ۴ سال ذکر کرد و ادامه داد: علاوه بر آن توانستیم تقسیم کار ملی در این زمینه ایجاد کنیم و بر این اساس توانستیم شاهد بلوغ و تجاری‌سازی در حوزه بیوتکنولوژی باشیم.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، تولید داروهای زیستی را تمرین بزرگی برای محققان کشور دانست و افزود: علیرغم پیچیدگی‌های دانش تولید داروهای بیوتکنولوژی اقدامات محققان در حوزه داروهای زیستی منجر شده در این حوزه پیشرفت چشمگیری داشته باشیم و داروهایی را توسط شرکت‌های داخلی به تولید برسانیم.

وی با بیان اینکه اعمال تحریم‌ها علیه کشور تبدیل به فرصت در حوزه زیست فناوری شد، گفت: در صورت نبود تحریم می‌توانستیم مولکول دارویی را از یک شرکت خارجی تهیه کنیم، اما تحریم باعث شد نتوانیم وارد کنیم و خودمان موفق به تولید آن شدیم و هم اکنون کشور در تولید داروهای بیوتک رتبه بین سوم و چهارم را در آسیا به خود اختصاص داده است.

بی‌نیازی کشور در تولید واکسن کرونا 

قانعی با اشاره به تولید واکسن‌های کرونا در کشور گفت: ما توانستیم در طول دوره کرونا ۶ فناوری را در تولید واکسن کووید ۱۹ توسعه دهیم و اکنون ۶ واکسن داریم و این در حالی بود که ما در ۶ ماه ابتدایی شیوع کرونا در تولید واکسن کرونا از سایر کشورها عقب بودیم.

وی دلیل این عقب‌ماندگی را اعمال تحریم‌ها علیه کشور دانست و ادامه داد: در حال حاضر در سازمان بهداشت جهانی، نام ایران در صدر لیستی آمده که توانسته ۶ فناوری را برای تولید ۶ واکسن کرونا به تولید برساند.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با تاکید بر اینکه بر این اساس لازم است کشور پیشنهاد ستاد را در زمینه اختصاص ۱۰ درصد از تولید ناخالص ملی به بخش بیوتکنولوژی بپذیرد، خاطر نشان کرد: ما در حوزه امنیت غذایی با مشکلاتی مواجه هستیم، در حالی که می‌توانیم با استفاده از بیوتکنولوژی واردات نهاده‌های دامی را که به میزان ۳ میلیون دلار است، کاهش دهیم و به همین میزان امنیت غذایی توسعه می‌یابد.

وی اضافه کرد: همچنین بیوتکنولوژی می‌تواند بر اساس برنامه‌ریزی‌هایی که در ستاد داریم، واردات ۱.۸ میلیون دلاری حوزه سلامت را کاهش دهد.

دکتر قانعی، تولید پلاسما و انسولین بر پایه بیوتکنولوژی را از دیگر دستاوردهای شرکت‌های دانش بنیان ذکر کرد و گفت: تولید این دو محصول به تنهایی می‌تواند از خروج ۲۰۰ میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری کند.

تولید مرغ «آرین»

وی با اشاره به تلاش دانش‌بنیان‌ها برای تولید مرغ «آرین»، توضیح داد: ژن‌های مرغ آرین وارداتی هستند؛ از این رو درصدد هستیم این مرغ‌ها را در کشور با ژنتیک بومی به تولید برسانیم.

قانعی گفت: هر چند تحریم‌ها، حوزه صادرات کشور را تحت تأثیر قرار داده است، ولی ما توانستیم با برخی کشورها همچون روسیه، ترکیه و عمان در حوزه زیست فناوری همکاری‌های مشترکی داشته باشیم و به واسطه این همکاری‌های مشترک، تولید محصولات زیستی با فناوری ایرانی در آن کشورها صورت می‌گیرد.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با بیان اینکه دانش‌بنیان‌ها در حوزه سلامت پیشرفت خوبی داشتند، ولی نقص‌هایی در حوزه کشاورزی و دامداری وجود دارد، خاطر نشان کرد: برای رفع این چالش در صدد هستیم مشکل بخش کشاورزی را با حضور بیشتر فناوران مرتفع کنیم.

قانعی، زیست دریایی را از دیگر حوزه‌ فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در زمینه زیست فناوری دانست و افزود: زیست دریایی با شرایط کشور به یک تهدید تبدیل می‌شود و خوشبختانه شرکت‌ها توانسته‌اند در این زمینه ورود کنند و محصولاتی را به تولید برسانند.

صادرات زیست فناوری

قانعی با بیان اینکه دو سوم صادرات دانش‌بنیان‌ها مربوط به حوزه زیست فناوری می‌شود، گفت: بیشترین محصولی که در حوزه زیستی صادر شده، حوزه دارو است. به طور کلی ۶۰ میلیون دلار محصولات زیستی صادر شده است.

قانعی در خصوص آخرین وضعیت واکسن mRNA، گفت: این واکسن مجوز بالینی را اخذ کرده و به زودی وارد کارآزمایی بالینی می‌شود.

وی در خصوص واکسنی دیگر، گفت: فناوری تولید واکسن آدنوویروس که در انستیتوپاستور در حال پیگیری بود، به دست آمده است؛ اما تولید آن متوقف شده است.

دبیر ستاد توسعه زیست فناوری در خصوص بودجه این ستاد، اظهار کرد: این ستاد در سال ۱۴۰۱، ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه از سوی سازمان برنامه و بودجه و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری داشته که در سال ۱۴۰۲ این بودجه رشدی نداشته است.

قانعی در خصوص ورود بیوتکنولوژی در حوزه فناوری، اظهار کرد: بر اساس آمارهایی میزان واردات محصولات آرایشی و بهداشتی یک میلیارد دلار بوده است. اما امروز در دنیا محصولاتی که پایه زیستی دارند، در زمینه آرایشی بهداشتی دو سه برابر محصولات معمولی هستند. از این رو باید یک تنظیم‌گری صورت گیرد تا یک تعادل قیمتی در حوزه محصولات آرایشی بهداشتی بایو فراهم شود.

وی با بیان اینکه محققان کشور در حوزه رنگدانه جلبک ورود کرده‌اند که می‌تواند در تولید محصولات آرایشی، بهداشتی کاربردی باشد، خاطرنشان کرد: از لحاظ فناوری محققان ما توانایی ورود به حوزه تولید محصولات حوزه آرایشی، بهداشتی را دارند.

به گفته قانعی، سموم، باکتری‌ها و مواد بوتاکس از محصولاتی هستند که ایران به تکنولوژی تولید آن‌ها رسیده و حتی صادرات هم داشته است.